Bezpieczeństwo tynkarza

Na zdjęciu widać m.in. brak kasku ochronnego u pracownika oraz deski krawężnikowej od zewnętrznej strony rusztowania
Fot. SSO

Na podstawie statystyk GUS i analiz wypadków przygotowywanych przez Departament Prewencji i Promocji Państwowej Inspekcji Pracy jasno wynika, że budownictwo nadal należy do branż, w których zdarza się najwięcej wypadków przy pracy. Analizy potwierdzają niestety również, że są to najczęściej powodujące ciężkie urazy, a nawet śmierć pracowników, upadki z wysokości – z rusztowań elewacyjnych, dachów, stropów, tarasów, balkonów i okien, drabin oraz schodów. Zdarzenia takie mają miejsce najczęściej podczas murowania i wyburzania ścian, wykonywania izolacji termicznych ścian zewnętrznych oraz tynkowania. Główne przyczyny wypadków w budownictwie to:

• niewłaściwe zachowanie pracowników podczas pracy spowodowane brakiem szkolenia z zakresu bhp,
• brak lub zły stan urządzeń ochronnych,
• niewłaściwa organizacja i koordynacja robót,
• tolerowanie przez bezpośredni nadzór odstępstw od podstawowych zasad bhp,
• niedokonywanie lub niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego.

Roboty na wysokości oznaczają prace wykonywane na powierzchni znajdującej się już powyżej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi, z dwoma wyjątkami: jeśli powierzchnia ta osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi albo wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem.

Szkolenia i zaświadczenia
Na placu budowy tynkarz może na wysokości wykonywać różne czynności: tynkować, murować, ocieplać ściany elewacji zewnętrznych. Używa też różnorodnych materiałów, takich jak gotowe zaprawy klejowe i tynkarskie do ocieplania ścian oraz urządzeń, np. agregatów tynkarskich, elektronarzędzi czy wreszcie rusztowań. Dlatego należy mu zapewnić wstępne i okresowe szkolenia bhp, zapoznające go z zagrożeniami występującymi na konkretnym stanowisku pracy oraz z metodami bezpiecznego wykonywania tejże pracy. Ponadto przed przystąpieniem do robót tynkarz powinien być zapoznany z ryzykiem zawodowym związanym z pracą na placu budowy.

Tynkarz winien posiadać ważne zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania prac budowlanych, z uwzględnieniem robót na wysokości. Natomiast przy obsłudze maszyn i innych urządzeń technicznych wymienionych m.in. w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 20 września 2001 r. w sprawie bhp podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych, wymagane są także kwalifikacje potwierdzone odpowiednim dokumentem. Chodzi w tym wypadku np. o obsługę agregatów tynkarskich, pomp do mieszanek betonowych, podnośników, betoniarek z silnikiem trójfazowym powyżej 1 kW, czy montaż rusztowań budowlanych.

Zagrożenia
Prace tynkarskie powinny być wykonywanie również zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bhp podczas wykonywania robót budowlanych. Rodzaj zagrożeń, ich źródła i możliwe skutki, jakie mogą wystąpić na stanowisku tynkarza, oraz zastosowanie środków profilaktycznych, zależy oczywiście od konkretnej sytuacji. Jednak w oparciu o fachowe opracowania dotyczące bhp na stanowisku tynkarza można określić podstawowe zagrożenia, na które należy uważać. Są wśród nich:

• grożące upadkiem śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu wykonywania prac czy różnica poziomów;
• zły stan techniczny rusztowań i niezabezpieczone otwory konstrukcyjne;
• przemieszczające się przedmioty, ruchome elementy maszyn i urządzeń (niebezpieczeństwo uderzenia przedmiotem);
• nieostrożne używanie elektronarzędzi i urządzeń budowlanych;
• przenoszenie zbyt dużych ciężarów, prowadzące do przeciążenia układu kostno–stawowego;
• nadmierny hałas powodowany przez maszyny i urządzenia stosowane na budowie;
• zagrożenie ze strony przemieszczających się pojazdów transportowych (potrącenie, przejechanie);
• niekorzystne działanie zmiennych warunków atmosferycznych – opady deszczu, chłód, upał;
• niezabezpieczone stanowiska dozowania wyrobów pylistych (cement, wapno, itp.);
• nieodpowiednia instalacja elektryczna (możliwość porażenia prądem);
• nieodpowiednie oświetlenie, w tym niewystarczające oświetlenie dzienne czy źle dobrane punkty świetlne;
• oddziaływanie czynników chemicznych takich jak płynne masy betonowo-tynkarskie i inne dodatki ze składnikami np. o działaniu drażniącym czy uczulającym;
• stres związany ze zbyt wysokimi wymaganiami w stosunku do możliwości pracownika, czy nieuzasadnionym pośpiechem.

Środki profilaktyczne
Obowiązkiem pracodawcy jest m.in. minimalizacja ryzyka zawodowego na każdym stanowisku pracy przez zastosowanie odpowiednich środków profilaktycznych. Z kolei pracownik winien stosować te środki na swoim stanowisku pracy. Środki profilaktyczne w odniesieniu do pracy tynkarza są następujące:

• zakładanie właściwego obuwia i odzieży roboczej oraz właściwie dobranych i odpowiednio stosowanych środków ochrony indywidualnej takich jak m.in. rękawic, okularów, półmasek, kamizelek ostrzegawczych, ochronników słuchu, hełmów;
• utrzymywanie porządku na stanowisku pracy i w jego otoczeniu;
• stosowanie rusztowań zgodnych z wymaganiami technicznymi, dopiero po ich odbiorze przez nadzór;
• systematyczna kontrola stanu technicznego rusztowań;
• stosowanie odpowiednich zabezpieczeń otworów konstrukcyjnych w czasie budowy (np. barierek ochronnych), a w razie konieczności także sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości;
• używanie prawidłowo dobranych drabin i zwyżek;
• korzystanie z właściwe dobranych i sprawnych (po badaniach kontrolnych) elektronarzędzi;
• przestrzeganie norm transportu indywidualnego;
• odpowiednie oznakowanie terenu budowy;
• szkolenia pracowników;
• stosowanie zabezpieczeń antyporażeniowych i ich systematyczna kontrola;
• organizacja stanowiska pracy zgodnie z wymogami instrukcji stanowiskowej;
• zapewnienie napojów i posiłków profilaktycznych;
• dostosowanie wymagań do możliwości psychologicznych pracownika;
• doskonalenie metod instruktażu i szkoleń;
• ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i karania.

Kolejne zdjęcie, tutaj również pracownik nie ma kasku ochronnego, brakuje deski krawężnikowej oraz barierki zabezpieczającej przed upadkiem
Fot. SSO

Pracodawca winien uzgodnić z przedstawicielem pracowników lub komisją bhp rodzaj środków profilaktycznych na konkretnym placu budowy.

Obowiązki tynkarza
Przed rozpoczęciem pracy tynkarz powinien m.in.:

• zapoznać się zakresem i rodzajem robót w danym dniu,
• sprawdzić czy materiały na stanowisku pracy są ułożone w sposób zapewniający swobodę ruchów,
• sprawdzić stan maszyn, urządzeń oraz rusztowania roboczego,
• w przypadku pracy w wykopach skontrolować zabezpieczenie ścian wykopu.

Istnieją również liczne zalecenia dotyczące bezpiecznego procesu tynkowania. Zewnętrzne obramowania okienne należy tynkować tylko z rusztowań zewnętrznych zaopatrzonych w poręcze. Przy tynkowaniu ościeży wewnętrznych otwór okienny trzeba zabezpieczyć deską, która ochroni tynkarza przed wypadnięciem. Masę betonową lub zaprawę w sposób mechaniczny należy podawać zgodnie z instrukcją producenta pompy. Konieczna jest także regularna kontrola szczelności przewodów i połączeń takiego urządzenia.


Zdjęcie ukazuje jeden z typów pomostu roboczego – prawidłowy
Fot. SSO

Tynkarzowi zabrania się m.in.:

• opierania się o bariery i wychylania poza konstrukcję obiektu,
• zrzucania materiałów i innych narzędzi z wysokości,
• wspinania się po konstrukcjach rusztowań,
• pozostawiania narzędzi materiałów i innych przedmiotów na krawędziach pomostów roboczych,
• nadmiernego obciążania pomostów i rusztowań.

Znajomość przynajmniej podstawowych wymagań i przepisów bhp przez pracodawców z branży budowlanej oraz ich pracowników sprzyja poprawie bezpieczeństwa inwestycji budowlanych. Miejmy nadzieję, że świadomość bhp na polskich budowach będzie z każdym rokiem wzrastać.

Robert Łukasik,
Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń