Listy do Redakcji TYNKÓW

Czarny styropian nie posiada takich samych własności fizycznych, jakie posiada styropian biały. Różnice cech fizycznych występują w zakresie działania wyższych temperatur. Dlatego układanie go bez znajomości tego materiału przez ekipy wykonujące ocieplenia może skończyć się całkowitym odpadnięciem od ściany i narazić inwestora, względnie wykonawcę, na poważne straty finansowe i niepotrzebne marnotrawstwo materiału. Wiedza na temat tego styropianu wśród fachowców wykonujących ocieplenia i informacja na ten temat pochodząca od wytwórców jest niewielka. Brak jest szczegółowych informacji na ten temat w ogólnodostępnej literaturze technicznej. Zapisy w większości Aprobat i Rekomendacji Technicznych nie zwracają uwagi na problemy występujące z zastosowaniem tego styropianu w praktyce, lecz odnoszą się ogólnie do warunków wykonywania prac ociepleniowych. W odniesieniu do styropianu grafitowego istotnym elementem jest określenie temperatury granicznej (zależnej od nasłonecznienia) na powierzchni świeżo przyklejonych płyt. Nagrzana powierzchnia płyt wywołuje niszczące naprężenia w ułożonej warstwie ocieplenia. Dla ostrzeżenia innych przed niepotrzebnymi ewentualnymi stratami finansowymi artykuł pióra A. Jędrzejewskiego jest bardzo ważny w tej dziedzinie wiedzy, chociaż nie podaje dokładnie wszystkich cech fizycznych w zmiennym synergicznym działaniu czynników kinetycznych, wpływających na zniszczenie ocieplenia, którego efektem było (jak autor doświadczył) odpadnięcie ułożonej warstwy styropianu na ścianie. Tylko przypadek występowania dogodnych warunków klimatycznych dla tego materiału podczas układana (brak bezpośredniego nasłonecznienia) może gwarantować brak zniszczeń w ociepleniu w jego pierwszych dniach po zamontowaniu. Proste badania laboratoryjne wykazują, że czarny styropian pod wpływem zmiennego działania temperatury zwiększa lub zmniejsza swoje wymiary w krótkich przedziałach czasowych obserwacji. Na długości jednego metra w zmiennym zakresie temperatur odchyłka na wymiarze sięga rzędu ±2 mm. Jest to kwestia kilku, kilkunastu minut w zależności od nasłonecznienia. Powierzchnia płyty styropianu „czarnego” wybrzusza się i po czasie w niższej temperaturze w tych samych miejscach występują wklęśnięcia na powierzchni. Zauważa się też, że płyty te po usunięciu działania zakresu wyższych temperatur (w badaniach do temperatury + 65oC) podczas wykonywanego doświadczenia nigdy nie wracają do pierwotnego kształtu i wymiaru. Dokonując pomiaru siły nacisku przy odkształcaniu w wyższym zakresie temperatur, występującym w naszych warunkach klimatycznych, można policzyć naprężenia ścinające, które działają na styku płyta – klej. Wytrzymałość kleju w dotychczasowych technicznych kartach podawana jest jako ważna na odrywanie, a nie na ścinanie. Przy niekorzystnym działaniu temperatury otoczenia odspajanie się styropianu następuje na styku styropian – klej w początkowym okresie wiązania kleju. Ważna jest przecież stabilność materiałów podczas wiązania kleju. Dla mieszanki cementowej najważniejsze są pierwsze dni wiązania. Najszybszy przyrost wytrzymałości mieszanki cementowe otrzymują w pierwszych dniach po ułożeniu (3–7 dni). Istotne jest pytanie czy zbadane są warunki pracy połączenia styropian – klej w niesprzyjających dla styropianu grafitowego warunkach temperaturowych, występujących na ścianie. Jak zachowują się połączenia styropian – klej oraz styropian grafitowy (po ułożeniu następnej warstwy ocieplenia) – klej z siatką zbrojoną w niesprzyjających temperaturach otoczenia. Jak wpływa na styropian podwyższona temperatura generowana na powierzchni warstwy kleju z siatką zbrojoną i ułożoną następną  w kolejności warstwą elewacyjną. Opisany w artykule przypadek należy rozpatrywać nie jako problem konkretnej budowy lecz jako problem zastosowania materiału, który został wprowadzony do zastosowanie w ETICS bez dokładnej informacji o jego bezpiecznym stosowaniu w zmiennych warunkach atmosferycznych.  Ewidentne jest, że styropian grafitowy spełnia wymogi normy, lecz problematyczny jest jednak jego montaż na ścianie budynku w występujących w Polsce warunkach klimatycznych. Rolą dostawcy materiału (zestawu) jest dokładne przebadanie materiału w rzeczywistych warunkach klimatycznych, występujących w miejscu stosowania materiału i określenie warunków brzegowych układania dla bezpiecznej pracy ocieplenia, tak podczas prac ociepleniowych, jak i w trakcie eksploatacji. Należy określić zakres bezwzględnie niekorzystnych warunków klimatycznych stosowania tego materiału. Jest to o tyle ważne, ponieważ zazwyczaj na budowach fachowcy boją się niskich temperatur, natomiast lekceważą niekorzystny wpływ wysokich temperatur na ścianie, w miejscu składowania i podczas transportu. Problem ten wymaga konieczności dokładnego zbadania w dłuższym przedziale czasowym w warunkach rzeczywistych w zakresie układania na ścianie, składowana w magazynach, na placu budowy oraz w trakcie transportu materiału. Istotne jest też przeprowadzenie badań w dłuższym okresie czasowym ułożonego na ścianie systemu ocieplenia z zastosowaniem styropianu z dodatkiem grafitu pod kątem ewentualnej utraty trwałości w czasie pracy w zmiennych warunkach atmosferycznych. Istotna jest odpowiedź na pytanie czy w trakcie eksploatacji ocieplenie ściany przy zastosowaniu styropianu grafitowego (mimo zastosowania wszystkich warunków ostrożności przy układaniu) nie nastąpi osłabienie, a wręcz zniszczenie przyczepności na połączeniu poszczególnych warstw ocieplenia. Czy zastosowane okołkowanie nie przejmie w całości przenoszenia naprężeń w zamocowaniu ocieplenia do ściany? Jest to istotne dla projektowania ociepleń z zastosowaniem styropianu z dodatkiem grafitu.

Przeprowadzenie powyżej wyszczególnionych badań może być podstawą do opracowania warunków technicznych wykonania i odbioru robót ociepleniowych z zastosowaniem czarnego styropianu. Będą to też ważne informacje na etapie projektowania ociepleń budynków z czarnym styropianem, istotne dla określenia warunków transportu, a także składowania tego materiału.

dr inż. Maria Szyprowska
Rz.B. 42/00